به گزارش مشرق، جامعه کلیمیان ایران از دیرباز تاکنون در گهواره تمدنی ایران‌زمین حضوری پررنگ داشته‌اند و در روزهای تلخ و شیرین تاریخ کهن ایران، دوشادوش دیگر هموطنانشان برای حفظ کشور ایثارگری‌ها و رشادت‌های فراوانی را از خود نشان داده‌اند. در طول هشت سال دفاع مقدس نیز ایرانیان یهودی نه تنها با حضور موثر در جبهه‌های جنگ برای حفظ کشورشان به مبارزه پرداختند، بلکه در این سوی خاکریزها، در شهرهای مختلف کشور با خدماتی مانند ساخت بیمارستان و شرکت در امور خیریه نقش پررنگی را در آبادانی ایران‌زمین ایفا کرده‌اند.
از این روی که شیراز دومین شهر پرجمعیت کلیمی‌نشین کشور است، خبرنگار ما به انجمن کلیمیان شیراز رفته است و گفت‌وگویی با امیر دوستان، معاون انجمن کلیمیان شیراز داشته است که در ادامه می‌خوانید.
اصولاً جامعه کلیمی به عنوان مردمی صاحب کرامت در حافظه تاریخی مردم ایران نقش بسته است. اما آن‌چه که برای من جالب است حضور هموطنان کلیمی در جبهه‌های جنگ تحمیلی است. در این رابطه توضیح دهید.
در طول هشت سال دفاع مقدس، بسیاری از کلیمیان شیراز و دیگر شهرهای کشور برای حراست از خاک وطن هم‌پا و دوشادوش دیگر هموطنانمان به جبهه‌های جنگ رفتند و ثمره این حضور افتخارآمیز تقدیم شهدای کلیمی به میهن بوده است. اما ۲ تن از شهدایی که جامعه کلیمیان ایران به خاک وطن تقدیم کرده است در شیراز به خاک سپرده شده‌اند. شهید فریبرز موریم که در کنار دیگر رزمندگان در عملیات بیت‌المقدس شرکت داشت نقش مهمی را در آزادی خرمشهر ایفا کرده بود. وی پس از جراحت در عملیات قهرمانانه والفجر به اهواز و سپس به بیمارستان شهید فقیهی شیراز منتقل ودر تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۶۱ به مقام والای شهادت نائل شد. همچنین شهید اسحاق تیزابی نیز ازدیگر شهدایی است که در تاریخ ۵ اسفند سال ۱۳۶۱ با رشادت و غیرتی مثال‌زدنی در نبرد با متجاوزان بعثی به شهادت رسید و هم‌اکنون در شهر شیراز در خاک وطن آرمیده است. شاید برایتان جالب باشد که وقتی شهید تیزابی بعد از مجروحیت به بیمارستان نمازی شیراز منتقل می‌شود به پرسنل بیمارستان اطلاع داده نشده بود که وی کلیمی است اما یکی از پرستاران که از قضا او هم کلیمی بود به آداب و رفتارهای وی توجه می‌کند و متوجه می‌شود که آن رزمنده نیز باید کلیمی باشد. همین اتفاق باعث شد تا شهید تیزابی پس از شهادت با حضور کلیمیان شیراز دفن شود.
همچنین در آن سال‌ها بسیاری از کلیمیان شیراز پزشک و یا پرستار بودند و از همین جهت در پشت جبهه‌های جنگ نیز به جانبازان خدمت‌رسانی می‌کردند و در کنار دیگر رزمندگان اجازه ندادند که یک وجب از خاک ایران جدا شود. علاوه بر این در زمان جنگ کمک‌های نقدی و غیرنقدی زیادی از سوی جامعه کلیمی برای خرید آمبولانس اهدا می‌شد.
به پاس نام مقدس این شهدا یک زمین ورزشی در کنار مدرسه کوثر با نام شهید موریم داشتیم که متاسفانه مصادره شد اما هم‌اکنون یک تیم فوتبال با این نام داریم.
تا آن جا که من پیگیری کرده‌ام جامعه کلیمیان ایران هم اکنون نیز در اجرای امور خیریه کشور نقش مهمی را ایفا میکنند. این امر از این جهت اهمیت دارد که این امور خیریه به همه ایرانیان و نه تنها هموطنان یهودی تعلق می‌گیرد.
درست است. در حال حاضر بزرگترین فعالیت خیریه جامعه کلیمیان ایران بیمارستان دکتر سپیر در تهران است که حدود ۹۵ درصد مراجعه‌کنندگانش از هموطنان مسلمان است. از این جهت که این بیمارستان خیریه است هر ساله چندین میلیارد تومان از بودجه انجمن کلیمیان تهران به این بیمارستان اختصاص داده می‌شود تا بتوان به افراد بی‌بضاعت خدمت رسانی بهینه‌تر و ارزان‌تری ارائه شود.
ویژگی منحصر به فرد این بیمارستان این است که ابتکاری به خرج داده شده است و افراد بی‌بضاعت ساکن در حوالی این بیمارستان که همه از هموطنان مسلمان هستند را شناسایی کرده‌اند و با تنظیم یک سامانه بیمه درمانی ویژه این هموطنان را مورد پوشش درمانی رایگان قرار داده‌اند.
از سوی دیگر ما برای کمک به هم‌کیشان یهودیمان صندوق‌های خیریه‌ای داریم که از پول آن برای خرید مایحتاج زندگی برای خانواده‌های کم‌بضاعت یهودی استفاده می‌کنیم اما وقتی که برای بردن اقلام خوراکی و مواد اساسی مورد نیاز خانواده‌های یهودی به سکونتگاه آن‌ها مراجعه می‌شود همسایه‌گان کم بضاعت غیریهودی آن‌ها را نیز پوشش می‌دهیم و به آن‌ها نیز کمک‌رسانی می‌کنیم چرا که درست نمی‌دانیم وقتی به درب خانه‌ای مراجعه می‌کنیم و به آن‌ها مایحتاج غذایی مورد نیاز را می‌دهیم اما همسایگانشان از این امر بی‌بهره باشند.
در طول سال‌های انقلاب اسلامی همواره شاهد بوده‌ایم که جامعه کلیمیان حضور پررنگی در راهپیمایی‌هایی ملی مانند روز ۲۲ بهمن دارند. به ویژه در سال‌های اخیر هموطنان یهودی در شهرهای مختلف ایران از جمله در شیراز مثل همیشه ارادت خود را به ایران و ایرانی بودن نشان داده‌اند. این حضور موثر کلیمیان را در بین هموطنانشان در روزهایی مثل راهپیمایی ۲۲ بهمن از سر چه چیزی می‌دانید؟
اگر در فرهنگ لغات حقوقی نگاهی بکنید تعریف ملت به مجموعه افرادی اطلاق می‌شود که اولا گذشته تاریخی یکسانی داشته‌اند، دوما سرزمینی واحد داشته‌اند و سوما سرنوشت خودشان را در گرو آینده جامعه و سرزمینشان می‌بینند. جامعه یهودی ایران نیز که به واسطه این سه اصل همواره خود را جدا از ایرانیان مسلمان نمی‌دانند و سرنوشتشان در گرو سرنوشت کل جامعه است در همه رویدادهایی که ملی و مربوط به کشور ایران است شرکت میکنند. ۲۲ بهمن نیز روزی است که هر ایرانی با هر دین و آیینی که دارد، به رسم پاسداشت ارزش‌های انقلاب به خیابان می‌آید و جامعه یهودی نیز از این قائده مستثنی نیست.
هم‌اکنون در درون جامعه کلیمیان ساکن شیراز چه مشکلاتی وجود دارد که نیاز به پیگری باشد؟
مشکل اصلی و مهمی که با آن روبه‌رو هستیم، بحث اشتغال جوانان و مسائل معیشتی جامعه کلیمی ایران است که البته این مسائل مربوط به کل کشور است وفقط محدود به جامعه کلیمی نیست.
شما به عنوان عضوی از جامعه کلیمیان کشور چه توقع و انتظاری از متولیان امور فرهنگی و اجرایی کشور دارید؟
خوشبختانه مطابق فرمایشات بنیانگذار انقلاب و رهبر عظیم‌الشان انقلاب و سایر مسوولان کشور همه مراسم و مناسک و حتی عادات مذهبی ما به رسمیت شناخته شده است. حتی در متون قوانینی که در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است نه تنها به آزادی مراسم آیینی مذهب یهود اشاره شده بلکه عادات مسلمه شرعی هم به رسمیت شناخته شده است. بسیار مایه مباهات است که حتی در جزئیات امر، مراسم و عادات مسلمه مورد حمایت قانون‌گذار قرار گرفته است.
بنابراین، به این علت که دین یهود در قانون اساسی و بنابر فرمایشات بنیانگذار انقلاب و رهبر جمهوری اسلامی ایران کاملا به رسمیت شناخته شده است برای صدور احکام حقوقی در جامعه یهودی ایران مطابق با آیین یهود این احکام صادر می‌شود. آیا این برداشت من صحیح است؟
بله. مذهب یهود به عنوان دین رسمی در قانون اساسی تعریف شده است بنابراین برمبنای قانون رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه، احوال شخصیه تمام ادیان به رسمیت شناخته شده از جمله مذهب یهود در کشور به اجرا گذاشته می‌شود و در راستای اجرای این قانون دادگاه‌ها در زمان رسیدگی به پرونده‌های مربوط به این موارد ابتدا از انجمن کلیمیان استعلام می‌گیرند و بر مبنای آن استعلام اقدام به صدور حکم میکنند. در همین رابطه و از همین منظر اگر به قسمت اخیر از تبصره ذیل ماده چهار قانون حمایت خانواده که ناظر بر تمام موارد احوال شخصیه است، توجه بیشتری بشود بسیار بهتر است.
از دیگرسو ضمن احترامی که قانون اساسی در جمهوری اسلامی ایران به آزادی ادیان و مذاهب گذاشته شده است اما به لحاظ ذات قانونگذاری تمام جزئیات در نظر گرفته نمی‌شود. اگر بخواهم توقعی را نیز از متولیان امور اجرایی و قضات داشته باشم این است که در فقه اسلامی قاعده‌ای وجود دارد که می‌گوید اذن در شِی اذن در لوازم آن نیز است لذا توجه به این قاعده تکلیف سایر موارد را در جهت حل پاره‌ای از مشکلات جامعه کلیمی بهتر روشن می‌کند.
این موضوع مهم که احکام حقوقی برای کلیمیان در جمهوری اسلامی ایران مطابق با آیین و احکام فقهی آیین یهود صادر می‌شود اهمیت دارد ولی موضوع دیگری که می‌توان آن را در مباحث دینی دنبال کرد شباهت برخی از احکام فقهی بین اسلام و آیین یهود است. اگر با این رویکرد به مسئله نگاه کنیم بگویید برای مثال آیین یهود در مورد تعدد زوجات که در اسلام با شرایطی مجاز شمرده شده است به ما چه می‌گوید؟
همانطور که تا حدودی نیز اشاره کردید شریعت یهود نیز مانند دین اسلام این اجازه را به مرد می‌دهد که تا چهار همسر اختیار کند اما آن‌چه که در عمل اتفاق می‌افتد این است که در جامعه کلیمی ایران کمتر با پدیده چندهمسری مواجه می‌شویم.
چرا؟
هرچند که تعدد زوجات تا چهار زن برای مرد در شریعت یهود مجاز است اما بزرگان آیین یهود سعی کرده‌اند با اعمال محدودیت‌های اجرایی از جمله منوط کردن یا متوقف کردن ازدواج مرد به رضایت همسر اول در سند ازدواج ممانعت برای این امر را به وجود بیاورند اما مهمتر از این مساله فرهنگ تقبیح چندهمسری بودن باعث می‌شود که ما در جامعه یهود چندهمسری را نداشته باشیم.
یهودیان بنابر احکام شریعت یهود مجاز به خوردن غذاهایی هستند که «کاشر» خوانده می‌شود همانطور که در بین مسلمانان غذاهای «حلال» در زندگی روزمره مصرف می‌شود. آیا کلیمی‌هایی که در شیراز زندگی میکنند به راحتی می‌توانند غذاهای کاشر تهیه کنند؟
بله. خوشبختانه در باب غذاهای کاشر به ویژه تهیه گوشت کاشر کلیمیان شیراز هیچ مشکلی ندارند و حتی یک کشتارگاه مخصوص نیز برای تهیه گوشت مورد نیاز یهودیان در شیراز وجود دارد که بنابر قوانین دینی عمل ذبح حیوانات در آن صورت می‌پذیرد.
آیا اماکن مذهبی کلیمیان شیراز مانند کنیسه از حمایت‌های کافی مادی و معنوی برخوردار است؟
بله. خوشبختانه قانونگذاران و مسوولان هیچ تفاوتی را برای مسجد و کنیسه قائل نشده‌اند و همان معافیت از پرداخت هزینه آب و برق و تلفن که شامل مساجد می‌شود، کنیسه‌ها را نیز در برمی‌گیرد.
خوشبختانه به تازگی نیز قانونی در این رابطه و در راستای حمایت از اقلیت‌های دینی توسط نمایندگان مجلس به تصویب رسیده بود.
بله. اخیرا در مجلس لایحه‌ای مبنی بر ممنوعیت و جرم‌انگاری توهین به مذاهب و اقوام توسط نمایندگان ارائه شد که با قید یک فوریت به تصویب رسید.
بسیاری از زیارتگاه‌های پیامبران بنی اسرائیل در ایران هستند. بنابر آمارهای سازمان اوقاف حدود ۳۳ آرامگاه از قبور پیامبران یهود در ایران قرار دارند. آیا تسهیلات و امکاناتی نیز برای یهودیان ایران فراهم آمده است تا به راحتی برای زیارت به این اماکن مقدس بروند؟
در مورد این موضوع باید عرض کنم که تولیت برخی از این زیارتگاه‌ها بر عهده انجمن کلیمیان تهران است اما اغلب زیارتگاه‌های پیامبران یهود زیر نظر سازمان‌های دیگر مانند اداره اوقاف هستند که خوشبختانه از این اماکن مقدس به خوبی نگهداری می‌شود و برای زائران یهودی احترام زیادی قائل می‌شوند. مسوولان این اماکن با یهودیانی که به زیارت این قبور می‌روند در نهایت احترام رفتار میکنند و همچنین، زمان و مکانی را نیز فراهم میکنند تا یهودیان نمازگزار نماز آیینی دین یهودی را در این زیارتگاه‌ها به پا دارند.
به عنوان سخن آخر خواسته‌تان از مسوولان و متولیانی که این گفت‌وگو را می‌خوانند چیست؟
همانطور که در پاسخ پرسش‌های قبلی نیز عرض کردم جامعه کلیمی ایران خوشبختانه وضعیت بسیار خوبی در جمهوری اسلامی ایران دارند اما نکاتی که لازم بود ذکر کنم را در پاسخ به پرسش‌های قبل و در بحث قانون حمایت خانواده عرض کردم.
با تشکر از وقتی که در اختیار من قرار دادید
من هم از شما ممنون هستم.
۰۹:۵۷ - ۱۳۹۷/۱۰/۰۷
